Conflict Rusland-Oekraïne

Published the 01 April 2022

Na de Russische inval in Oekraïne op 24 februari, legde de Europese Unie (EU) een pakket economische en handelssancties op aan Rusland. Het conflict en de sancties resulteren in aanzienlijke economische gevolgen voor onze bedrijven. Er is ook een rechtstreekse impact op de uitgaven van de Belgische gezinnen – denk bijvoorbeeld aan de prijs van energie, maar ook van brood en andere producten.

Op deze blog – die we regelmatig updaten – verzamelen we alle info omtrent de economische impact van het militaire conflict in Oekraïne. Doelstelling:

Informeren over de maatregelen en sancties tegen Rusland.
Doorverwijzen naar de relevante instanties en contactpersonen bij concrete vragen.

Economische en financiële sancties

De nieuwe en strenge sanctieregeling is geen embargo, want het laat Belgische bedrijven nog steeds toe om goederen uit te voeren. Toch kunnen buitenlandse bedrijven behoorlijk wat beperkingen en moeilijkheden ondervinden bij de levering en betaling van exportgoederen.

Overzicht van de belangrijkste beperkende maatregelen tegen Rusland:

Verbod op de verkoop, levering, overdracht of uitvoer van specifieke goederen en technologie die gebruikt wordt in Russische olieraffinaderijen.
Uitvoerverbod op goederen en technologie in de lucht- en ruimtevaartindustrie, inclusief een verbod op het verlenen van verzekerings-, herverzekerings- en onderhoudsdiensten in verband met deze goederen en technologie. De EU plant tevens een verbod op het verlenen van technische en financiële bijstand aan deze sector.
Een verbod op de verkoop, levering, overdracht of uitvoer, direct of indirect, van goederen en technologie voor de scheepvaart. Dit verbod geldt voor natuurlijke personen of rechtspersonen, entiteiten of instanties in Rusland – voor gebruik in Rusland of voor installatie aan boord van schepen die onder Russische vlag varen.
Een verbod op nieuwe investeringen in de Russische energiesector en de introductie van een algehele uitvoerbeperking voor uitrusting, technologieën en diensten voor de energiesector.
Een verbod op de invoer uit Rusland van ruwe aardolie en geraffineerde aardolieproducten, met beperkte uitzonderingen
Een volledig verbod op de verkoop, levering, overdracht of uitvoer van producten voor tweeërlei gebruik* naar Rusland.
De invoering van handelsbeperkingen op ijzer, staal en luxegoederen.
Een verbod om vanaf augustus 2022 steenkool en andere vaste fossiele brandstoffen in de EU aan te kopen, in te voeren of over te brengen indien deze van oorsprong zijn uit Rusland of uit Rusland worden uitgevoerd. Met de invoer van steenkool in de EU is momenteel een bedrag van 8 miljard euro per jaar gemoeid.
Uitvoerverboden, gericht op vliegtuigbrandstof en andere goederen zoals quantumcomputers en geavanceerde halfgeleiders, hoogwaardige elektronica, software, gevoelige machines en vervoersuitrusting
Invoerverboden voor producten als: hout, cement, meststoffen, zeevruchten en likeur.
Een verbod op het verlenen van toegang tot EU-havens aan schepen die onder de vlag van Rusland varen. Afwijkingen worden toegestaan voor landbouw- en voedselproducten, humanitaire hulp en energie.
Een verbod op het verlenen van ratingdiensten, alsook op de toegang tot overnamediensten in verband met ratingactiviteiten aan Russische personen of entiteiten.
Een bevriezing van tegoeden en een verbod op de beschikbaarstelling van middelen aan 654 Russische personen en 52 entiteiten.
Een vliegverbod in het EU-luchtruim en toegang tot luchthavens in de EU, voor alle Russische luchtvaartmaatschappijen.
De uitsluiting van 10 Russische banken en een Belarussische bank uit het SWIFT-systeem.

De volledige reeks sancties en beperkende maatregelen van de EU kan je HIER bekijken.

Vragen over de interpretatie van de nieuwe sancties, of over vergunningen van goederen en technologieën voor tweeërlei gebruik? Neem contact op met de dienst Internationale Vergunningen van Brussels International: du-arms@sprb.brussels

* Goederen voor tweeërlei gebruik zijn goederen die gemaakt zijn voor burgerlijke doeleinden, maar tegelijk een militaire toepassing kunnen hebben. Dit exportverbod van goederen voor tweeërlei gebruik is met onmiddellijke ingang van toepassing en geldt voor onbepaalde tijd. Het verbod omvat onder meer software en technologie. Deze kunnen potentieel worden gebruikt voor het ontwerpen, ontwikkelen, vervaardigen of gebruiken van (nucleaire, chemische of biologische) massavernietigingswapens.

Economische gevolgen

Belgische bedrijven

Volgens gegevens van Altares Dun & Bradstreet worden 2.156 Belgische bedrijven direct of indirect getroffen door het conflict in Oekraïne en de sancties tegen Rusland. 1.621 Belgische bedrijven hebben directe of indirecte banden met Rusland en 470 met Oekraïne. Daarnaast werken 61 Belgische bedrijven rechtstreeks samen met Russische leveranciers en 4 bedrijven met Oekraïense leveranciers.

Energie

Russisch gas vertegenwoordigt ongeveer 40% van de Europese gasmarkt en 27% van de oliemarkt. Zo’n 60% van de energie in de EU wordt ingevoerd. Dat maakt de lidstaten kwetsbaar voor scherpe prijsstijgingen. Die verergeren door het conflict, ongeacht of ze gas en olie kopen in Rusland. De Belgische markt is slechts voor een klein stukje afhankelijk van de Russische gasvoorziening, maar wordt wel getroffen door de sterk stijgende gasprijs op de wereldmarkt.

Metalen en ertsen

Aluminium, nikkel, titanium en palladium zijn van essentieel belang voor de automobielindustrie & de lucht- en ruimtevaart. Rusland is een belangrijke leverancier van deze kostbare metalen. De wereldmarkprijs bereikte de afgelopen weken een recordhoogte. Een gevolg van de vrees dat de Russische productie door sancties wordt ingeperkt.

Landbouwsector

De oorlog in Oekraïne leidt tot een scherpe stijging van de wereldmarktprijzen voor de meeste granen. Verwacht wordt dat de landbouwsector bijzonder zwaar te lijden zal hebben onder het conflict. Oekraïne beschikt namelijk over het grootste areaal landbouwgrond van Europa – goed voor 25% van de meest vruchtbare, humusrijke zwarte grond in Europa. Tegelijk is Oekraïne ‘s werelds grootste exporteur van zonnebloemzaden, een belangrijke grondstof voor de Europese veeteelt. Wereldwijd is Oekraïne de op één na grootste producent van gerst. Het land is de op twee na grootste producent van maïs en de op zeven na grootste exporteur van tarwe.

Handelsbetrekkingen met Oekraïne en Rusland

Oekraïne

In 2020 vertegenwoordigde de Brusselse uitvoer van goederen naar Oekraïne 3,61% van de totale Belgische uitvoer van goederen naar Oekraïne – goed voor 15,4 miljoen euro of een daling van 28% ten opzichte van 2019 (21,4 miljoen euro). Oekraïne bekleedde in 2020 de 33e plaats op de ranglijst van exportmarkten.

In 2020 bestond 95% van de export van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest naar Oekraïne uit producten van de chemische of aanverwante industrie (14,7 miljoen euro). Het ging vooral over geneesmiddelen en immunologische producten.

In de eerste 11 maanden van 2021 bedroeg de Brusselse uitvoer naar Oekraïne 32,3 miljoen euro – het dubbele van het totale exportcijfer van 2020. Vijfennegentig procent van dit cijfer bestond uit producten van de chemische en aanverwante industrie (30,7 miljoen euro).

De Brusselse import uit Oekraïne bedroeg 0,78 miljoen euro in 2020. Het betrof voornamelijk hout en producten uit hout (186 duizend euro), machines en elektrische toestellen (134 duizend euro) en plantaardige producten (124 duizend euro). Tijdens de eerste 11 maanden van 2021 steeg het importcijfer naar 0,94 miljoen euro.

Rusland

De Brusselse uitvoer van goederen naar Rusland vertegenwoordigde in 2020 1,75% van het totale Belgische exportcijfer, namelijk 48,2 miljoen euro. Dat is een stijging van 32% ten opzichte van 2019 (36,6 miljoen euro). In 2020 was Rusland de zestiende grootste afnemer van onze regio.

In 2020 exporteerde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vooral producten uit de chemische of aanverwante industrie (72,57%, of 35 miljoen euro, voornamelijk farmaceutische producten) en transportmaterieel (22,76%, of 19,9 miljoen euro).

In de eerste 10 maanden van 2021 bedroeg de Brusselse export naar Rusland 67,2 miljoen euro. Dat wijst op een sterk stijgende trend in vergelijking met 2020. De chemische en aanverwante producten waren goed voor 69,6% (46,8 miljoen euro). De transportuitrusting was goed voor 26,3% (17,7 miljoen) in dat cijfer.

De invoer uit Rusland in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedroeg 4 miljoen euro in 2020 – daarmee bekleedt Rusland de 47e plaats. Het gaat hoofdzakelijk om producten uit de chemische en aanverwante industrie (41% of 1,6 miljoen euro) en ertsen (26%).