Brussel, netto-exporteur van humor
Brussel staat bekend om zijn export van diensten: arbitrage, vervoer, telecom, IT … En, misschien een beetje onverwacht, ook comedy. Stand-upcomedy is een business als elke andere, en daarom wilde het Gewest de sector een duwtje in de rug geven om ook de internationale scène te veroveren. Het OFF-Festival in Avignon is een uitgelezen plek om de eerste stappen over de grens te zetten.
In een vorig artikel “Les Belges à Avignon” (Belgen in Avignon) hadden we het al over het project dat 9 Brusselse stand-upcomedians de kans gaf om hun eerste show internationaal te verkopen in het kader van het OFF-Festival in Avignon.
Een maand lang trokken André Demarteau, Dena, Gaëtan Delferière, Sacha Ferra, Nikoz, Adel, Lorenzo, Lisa Delmoitiez en Florent Losson alle humoristische registers open in Avignon, onder een blakerende Provençaalse zon.
Op het programma: drie voorstellingen per dag in de Comédie d’Avignon. Kansen genoeg dus om zich te bewijzen en het publiek van Avignon (en daarbuiten) te veroveren. Wat namen ze mee terug van hun verblijf in Avignon?
Welkom in Casa de la Vanne
17 juli, 10:30 uur. Alles lijkt vredig in Casa de la Vanne, een villa te midden van de bougainvilles, een eindje buiten de stadsmuren van Avignon. Onder het overdekte terras heerst zowaar studieijver. Florent Losson, als 32-jarige de ouderdomsdeken van de groep, heeft zijn ogen strak op zijn computerscherm gericht. Zijn vingers tikken op het toetsenbord, op het ritme van het gezang van de krekels: “Ik moet een verslag afmaken voor mijn werk!“. Wanneer hij niet op het podium van de Kings of Comedy Club staat, is Florent namelijk coördinator en projectmanager bij Groupe One.
Plots wordt de rust verstoord door een daverend “Hallo, Patriiiiiiiiiiiiiiiiiiiice“: Sacha, Nikoz en André zijn wakker: het feest kan beginnen. Ze plagen elkaar en dagen elkaar uit, in een vrolijke sfeer die doet denken aan een zomerkamp.
Laat je echter niet misleiden: achter de vele grappen en grollen en vriendschappelijke sneren gaan negen bedachtzame en vastberaden ondernemers schuil met een duidelijk doel voor ogen.
Avignon, een vaste waarde
Het OFF-Festival van Avignon verwelkomt bijna 2 miljoen bezoekers en brengt zo’n 1500 voorstellingen per dag, waarvan 90% primeurs (zoals die van onze komieken). Een uitstekend podium om zich in de kijker te werken, voor wie het zich financieel kan veroorloven. “Avignon is een beetje de Franse versie van de Fringe (in Edinburgh)”, zegt Dena Vahdani, die al drie jaar in de stand-upscene zit. “Het garandeert een grote zichtbaarheid, maar solo kost het heel veel. Met “Les Belges à Avignon” hebben we een geweldige kans om in een prachtige zaal te spelen en ons in de kijker te werken op affiches en de media, met een kleine vergoeding per show als bonus, terwijl veel comedians het met verlies doen.“
Opener is de 22-jarige Sacha Ferra: “Ook al zijn er niet veel mensen in de zaal, het geeft ons een unieke kans om onze show te finetunen“. Elke comedian kan in een maand ongeveer tien optredens doen. “Dat is evenveel als wat we in Brussel op een heel jaar doen in de Kings of Comedy Club“.
In één dag tijd heb ik zes toeschouwers binnengehaald, van wie twee Spaanstaligen
Het is duidelijk: comedians moeten de hort op gaan met flyers en serieus uit hun pijp komen om publiek te ronselen voor hun shows. Zo niet spelen ze voor een lege zaal. En geen show zonder publiek. “Vermoeiend, hoor“, zegt Gaëtan Delferrière, van opleiding scenarist. “In één dag tijd heb ik zes toeschouwers binnengehaald, van wie twee Spaanstaligen” (hilariteit). “De energie die je daar overdag in steekt, raak je ‘s avonds op het podium kwijt”.
Want de basisregel van stand-upcomedy is: ook al is er maar één persoon in het publiek, je voert je show op.” Er zijn al zoveel verschillende dingen te zien,” voegt Dena toe. “Praalwagens, mensen die schreeuwen, die spelen, die dansen. De concurrentie is stevig! Een flyer is maar een stuk papier: je moet de mensen aanspreken en contact maken om ze naar je show te krijgen.”
“Oké, de show is niks bijzonders, maar er is tenminste airconditioning”
In een paar dagen tijd zijn ze meesters geworden in de “voet-tussen-de-deur”-techniek: “Vragen ‘wat doe je vanavond?’ bespaart je minstens 15 seconden, omdat je meteen to the point kunt komen,” zegt Dena. “Ook in het laatste kwartier voor je show kun je nog rechtstreeks kaartjes verkopen. Door zelf flyers uit te delen wordt het ook persoonlijker; weinig artiesten doen immers zelf hun promotie.”
Anderen, zoals Nikoz – een van de benjamins van de groep – voeren een echte straatperformance op: “Als je het mij vraagt moet je de mensen al in de eerste twee seconden verrassen: je danst, je maakt een buiging, je gedraagt je als een clown en je laat je persoonlijkheid en je goede vibes spreken. Dta slaat aan.” Nikoz moet nog meer uit de pijp komen omdat hij tijdens zijn eerste dagen in Avignon een keelontsteking had: “Op dat moment heb ik beseft dat mijn stem mijn werkinstrument is en dat ik er goed voor moet zorgen“.
André Demarteau past dan weer pure marketingtrucjes toe: “Aangezien mijn show ‘Slaatjes, tomaten, uien’ heet, hang ik mijn affiches op in alle omliggende kebabzaken en bied ik korting aan als de mensen aan de kassa ‘Andalusische saus’ vermelden.”
Een fysieke en mentale performance
Een constante glimlach hoort erbij, maar soms zie je de vermoeidheid onder het comedianmasker: “Het is psychologisch niet altijd makkelijk, zoals toen een reservering voor 12 mensen een paar uur voor mijn show geannuleerd werd”, zegt Sacha. Gelukkig was er veel solidariteit: “Mijn vrienden hebben toen mee helpen ronselen en slaagden erin me een volle zaal te bezorgen. Zonder hen was ik allang teruggekeerd naar Brussel.”
“Stand-upcomedy is voor 90% emotie”, zegt Dena. “Het is een zeer psychologische stiel, waarin je je mentale blokkades volop kunt ontleden. Dat kan heel wat opleveren, maar het vergt veel mentale kracht.”
Ook bij het ronselen hanteren onze comedians de nodige humor: “Genoeg is genoeg, hé! Zo besloten we ‘SOLD OUT’ te plakken op de posters die boven de onze hangen. Een beetje zelfspot werkt ook altijd: “Oké, de show is niks bijzonders, maar er is tenminste airconditioning. Kom kijken, het is de moeite.”
De Belgische stand-upcomedy heeft overigens al een aantal vertegenwoordigers in Frankrijk. Onze comedians laten dan ook graag de namen vallen van Alex Vizorek, Guillermo Guiz of Fanny Ruwet bij wijze van kwaliteitsgarantie: “Alex Vizorek is komen kijken”, aldus een enthousiaste Adel. “Met één story bezorgde hij ons een volle zaal. Hij is een echte God, dikke merci hoor!“
Stand-upcomedy: geen vast statuut
Freelancer, zelfstandige in bijberoep, KVR: in Brussel zijn er evenveel (onzekere) statuten als er stand-upcomedians zijn.
Enkele maanden geleden is Dena, net als Gaëtan, zelfstandige geworden: “Dat is voor mij voordeliger dan via freelanceplatforms te werken. De truc is om vaste en terugkerende projecten te hebben om je van een inkomen te verzekeren waarvan je kunt leven.“
Lorenzo Mancini is al 10 jaar zelfstandige, maar dan als architect. Hij ziet zichzelf nog geen fulltime comedian worden: “Ik heb hard gewerkt om een klantenkring op te bouwen; ik ben bang om dat allemaal op te geven voor iets dat nog onzeker is. Maar ik ben ermee bezig.”
“Velen schrikken ervoor terug om zelfstandige te worden, vooral vanuit financieel oogpunt. De deeltijdse formule is geruststellend”, zegt Lisa Delmoitiez, die deeltijds werkt in een vzw en haar stand-upvoorstellingen als zelfstandige in bijberoep doet. Ook André Demarteau en Florent hebben gekozen voor deze formule, zij het om andere redenen. Florent: “Ik houd nu eenmaal te veel van mijn job om fulltime stand-upcomedian te worden“.
Sacha en Nikoz werken momenteel onder het statuut van student-zelfstandige: “Ik ben bijna alleen student vanwege het statuut dat mijn studies me bieden, want ik wil van stand-upcomedy mijn fulltime job maken“, legt Nikoz uit. Allebei hebben ze het geluk dat hun ouders hen helpen met de administratieve rompslomp. “Mijn moeder is boekhoudster: dat helpt! “
Boutades per aangetekend schrijven
Lukt het een beetje met de export van Belgische grappen? Jazeker! “In termen van energie en humor merk je hier dezelfde vibe als in België”, zegt Gaëtan. “Alleen moet je af en toe wat context meegeven. Bijvoorbeeld uitleggen wie Delphine Boël is.”
“Ik heb van bij het begin ingezet op een eerder universele show“, zegt Lorenzo. ““Ik heb maar een paar dingen moeten veranderen, zodat de Fransen het niet zouden begrijpen, zoals nederigheid en de tweede graad” (lacht).
En kleine beginnersfoutjes worden aangepast naarmate de voorstellingen vorderen: “Zo was mijn sketch over logopedisten steeds opnieuw een flop, tot ik doorhad dat ze in Frankrijk het woord ‘logopède’ niet kennen”, lacht Nikoz. “Ik had hetzelfde voor met mijn grap over pizza’s van het merk Ristorante”, vult André aan. “Hier hebben ze Buitoni.”
De Franstalige wereld is een groot publiek: de Fransen, de Zwitsers, maar ook de Luxemburgers lusten wel pap van de Belgische humor. Dat bewijst de uitstroom van Belgisch talent, bijvoorbeeld naar France Inter.
Het Gala des Belges in Avignon: charmeoffensief
Op 17 juli was de Comédie D’Avignon uitverkocht. In de volle zaal zaten heel wat programmeurs, presentatoren, festivaldirecteurs en theatermanagers, allemaal uitgenodigd voor het Gala des Belges in Avignon. Een mooie kans voor onze jonge comedytalenten om hun officiële debuut te maken op het internationale toneel. Onder de genodigden waren grote namen zoals het Montreux Comedy Festival, Olympia Production, het Festival du Rire de Genève en het Spotlight van Lille, waar Manon Lepomme, Guillermo Guiz en Alex Vizorek al op de planken stonden: “Dankzij het Festival van Avignon kan men de nieuwe generatie comedians live ontdekken”, aldus de programmatieverantwoordelijke Isabelle Baert. “De Belgische humor slaat van nature goed aan in Lille; we zijn buren, en het is voor ons heel belangrijk om Belgische komieken te programmeren.“
“Ik ben gekomen om de nieuwe lichting van de Belgische humor te ontdekken, want we hebben hier al heel wat Belgische artiesten geprogrammeerd. In het bijzonder Guillermo Guiz, toen hij debuteerde”, zegt Estelle Zweifel, medeoprichter van het Festival du rire van Genève en directrice van Bureau de la Joie. Ze voegt eraan toe: “In België is de stand-upscene springlevend. Vanavond stond er enorm veel talent op de planken. Ik heb zelden een set gezien met negen comedians van die kwaliteit. Ze hebben allemaal hun eigen stijl, het is niet platvloers en er is aan gewerkt; een geslaagd groepsproject. Bravo!“
Sacha is enthousiast: “Het is ongelooflijk, dit is goed voor jaren netwerken!
Succes aan het eind van de tunnel
Tunnel (zelfstandig naamwoord, mannelijk): in het jargon van de stand-upcomedy, een moment van eenzaamheid, waarbij het publiek niet meegaat, en dat korte of lange tijd kan duren.
Tot op heden is comedy in de Brusselse culturele wereld nog niet erkend als een volwaardige sector. “Wat hub.brussels met dit project doet, is dan ook zeer welkom. Langzaam maar zeker verandert er iets, vooral met Vincent Taloche en de Fédération de l’humour”, benadrukt Florent Losson. “De politieke wereld begint te begrijpen dat comedy deel uitmaakt van de cultuur en dat comedy ook banen schept. Het is jammer dat je in de huidige showbusiness vaak in Frankrijk moet doorbreken om in België succes te hebben. En dan zeggen we: ‘Ja hoor, we hebben veel talent, maar ze wonen allemaal in Parijs’.“
“Dat is best frustrerend, omdat we alle middelen in huis hebben, maar het zijn altijd dezelfde gezichten die je op het podium ziet, terwijl er plaats is voor iedereen,” zegt Dena. “Het is nu aan het Gewest om ons meer naar het voorplan te schuiven. Want net als bier en chocolade zijn we een buitengewoon product ” (lacht).
Het voorstel van Lisa: “Een centrale plek oprichten waar je financieel advies en juridisch advies kunt krijgen. Dat zou ons helpen bij het ondernemersaspect, dat je van nature minder beheerst dan de comedy op zich. Gesteld dat de comedy beheerst, natuurlijk, maar dat is een ander verhaal” (lacht).
Jij ook kan gebruik maken van onze gratis diensten!
Vous souhaitez développer votre entreprise? Et pourquoi ne pas vous lancer à l’export? Distribuez vos produits et services sur de nouveaux marchés, en Europe et dans le reste du monde, avec hub.brussels!
Nous vous proposons un accompagnement confidentiel et gratuit quand vous rencontrez une difficulté avec vos crédits professionnels ou votre dispensateur de crédit.
